Vai trò của nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế trong việc nâng cao chất lượng dạy học lý luận chính trị

Nghiên cứu thực tế là một nhiệm vụ của nghiên cứu khoa học. Nghiên cứu thực tế của giảng viên trường chính trị có thể hiểu là hoạt động nghiên cứu, tìm hiểu, nắm bắt tình hình chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội…; việc tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước ở địa phương, đơn vị; công tác xây dựng tổ chức đảng, hoạt động quản lý nhà nước của chính quyền, hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội tại cơ sở; việc vận dụng lý luận mà cán bộ, công chức tại cơ sở đã được trang bị khi giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tế…
Nghiên cứu khoa học là một trong hai nhiệm vụ chính trị cơ bản của giảng viên các trường chính trị. Nghiên cứu khoa học và nghiên cứu thực tế một mặt làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thực tiễn tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Mặt khác, thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học giúp mỗi giảng viên củng cố và mở rộng kiến thức chuyên môn, nâng cao nhận thức về kỹ năng, phương pháp công tác. Thông qua hoạt động nghiên cứu thực tế giảng viên gắn lý luận với thực tiễn; từ đó khắc phục những thiếu hụt về kiến thức thực tiễn của giảng viên, góp phần nâng cao chất lượng dạy học lý luận chính trị.
Quá trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở trường chính trị tỉnh có đặc điểm cơ bản là hoạt động giảng dạy của giảng viên – chủ thể truyền thụ kiến thức lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kiến thức về nhà nước và pháp luật, khoa học quản lý. Đồng thời, giảng viên là người hướng dẫn học viên tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giải quyết các tình huống phát sinh trong thực thi công vụ… Hoạt động học tập của học viên – chủ thể nhận thức là những cán bộ, công chức, viên chức đang hoạt động thực tiễn ở các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh. Nếu giảng viên không có kiến thức chuyên môn sâu, với phương pháp, kỹ năng làm việc tốt và kiến thức thực tiễn phong phú thì khó tổ chức thành công hoạt động giảng dạy của mình. Kiến thức chuyên môn không sâu thì không thể làm sáng tỏ kiến thức lý luận chính trị, hành chính, kỹ năng, nghiệp vụ, phương pháp công tác… của phần học, môn học, chương trình bồi dưỡng; không thể lý giải thỏa đáng, có cơ sở khoa học và thực tiễn về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Giảng viên không có kiến thức thực tiễn thì không thể liên hệ, chứng minh, không gắn được với hoạt động thực tiễn hàng ngày của học viên ở các cơ quan, đơn vị, địa phương,… Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác-Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông.
Nhận thức rõ vai trò của nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế đối với chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Trường Chính trị Thái Nguyên đã có nhiều giải pháp thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế, từng bước nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế; đưa hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế trở thành hoạt động thường xuyên, dần trở thành nhu cầu cần thiết của mỗi giảng viên. Vì vậy, chất lượng nghiên cứu khoa học từng bước được nâng lên; các đề tài khoa học theo hướng thiết thực và hiệu quả.
          Đối với hoạt động nghiên cứu khoa học, Trường Chính trị Thái Nguyên đã xây dựng quy định hoạt động khoa học; quy định hoạt động của ban biên tập và chế độ tài chính thông tin lý luận và thực tiễn; qui chế quản lý, duy trì và cung cấp thông tin trên trang thông tin điện tử của Nhà trường. Các đề tài nghiên cứu khoa học của Nhà trường tập trung chủ yếu vào tổng kết thực tiễn việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Các đề tài nghiên cứu khoa học lý luận giúp giảng viên tiếp nhận, làm chủ tri thức trên cơ sở tư duy độc lập, sáng tạo. Từ đó, giúp giảng viên biết vận dụng linh hoạt lý luận và thực tiễn vào bài giảng, liên hệ thực tiễn phù hợp với từng đối tượng học viên, nâng cao chất lượng bài giảng.
Hướng nghiên cứu thứ hai, là nghiên cứu biên soạn tài liệu đào tạo và xây dựng chương trình bồi dưỡng chức danh (tài liệu tình hình và nhiệm vụ của địa phương thuộc chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính, chương trình bồi dưỡng chuyên viên, chương trình bồi dưỡng lãnh đạo cấp phòng, chương trình bồi dưỡng dự nguồn chức danh bí thư, chủ tịch xã, phường, thị trấn; chương trình bồi dưỡng cán bộ Mặt trận Tổ quốc cấp xã; chương trình bồi dưỡng trưởng, phó các đoàn thể chính trị-xã hội cấp xã…). Các đề tài khoa học này vừa củng cố kiến thức chuyên môn cho đội ngũ giảng viên, vừa thực hiện quan điểm đổi mới căn, bản toàn diện trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, thực hiện phương châm đào tạo theo nhu cầu người học. Đồng thời, thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học thúc đẩy niềm đam mê nghề nghiệp trong mỗi giảng viên.
Hoạt động nghiên cứu khoa học của Trường được thực hiện theo quy định hoạt động nghiên cứu khoa học. Hằng năm, các khoa, phòng và giảng viên đề xuất hướng nghiên cứu đề tài khoa học và đăng ký loại đề tài thuộc cấp nào. Trên cơ sở đăng ký của các khoa, phòng và giảng viên phòng NCKH-TT-TL tham mưu cho Ban Giám hiệu tổ chức hội nghị xét duyệt (thực hiện trong quí I). Sau khi được phê duyệt, ban chủ nhiệm đề tài tổ chức nghiên cứu và nghiệm thu, giao nộp sản phẩm theo quy định hoạt động nghiên cứu khoa học của Nhà trường.
Về nghiên cứu thực tế, trên cơ sở kết quả nghiên cứu khoa học hằng năm, các khoa, phòng đề xuất nội dung và xây dựng kế hoạch nghiên cứu thực tế cho giảng viên của đơn vị trình Ban Giám hiệu phê duyệt (thực hiện trong quí I). Sau khi tổ chức nghiên cứu thực tế, các khoa, phòng viết báo cáo kết quả nghiên cứu thực tế. Kết quả nghiên cứu thực tế của các khoa, phòng được phổ biến trong toàn Trường để các giảng viên và học viên làm tài liệu tham khảo cho hoạt động giảng dạy và học tập.
Chỉ tính riêng từ 2017 đến 2018, Nhà trường đã triển khai 10 đề tài khoa học cấp cơ sở, xuất bản 02 tài liệu đào tạo, bồi dưỡng; xuất bản 04 số Thông tin Lý luận và thực tiễn; đăng tải nhiều bài nghiên cứu trao đổi của giảng viên trên Trang thông tin điện tử của Nhà trường. Hằng năm, giảng viên đều thực hiện nghiêm túc hoạt động nghiên cứu thực tế theo quy chế giảng viên.
Mặc dù hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế của Trường Chính trị Thái Nguyên đạt được những kết quả như đã nêu ở trên, tuy nhiên, chất lượng nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế vẫn còn một số hạn chế: Một số công trình nghiên cứu khoa học nặng về lý luận chung, chưa gắn với nghiên cứu thực tiễn ở địa phương. Còn giảng viên khi tham gia nghiên cứu các chuyên đề trong đề tài chỉ quan tâm đến việc hoàn thành nhiệm vụ, chưa chú trọng chất lượng nội dung nghiên cứu; một số giảng viên trẻ thiếu tự tin, chưa mạnh dạn trong nghiên cứu khoa học.
Hoạt động nghiên cứu thực tế đã đi vào nề nếp nhưng thiếu định hướng về nội dung nghiên cứu, phương pháp tổ chức chưa khoa học (kế hoạch tổ chức đi nghiên cứu của các khoa thường có từ 3-5 đợt đi nghiên cứu thực tế, thời gian nghiên cứu 01 đợt khoảng 1-2 ngày)…
Để khắc phục những hạn chế, nâng cao hơn nữa chất lượng nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Trường Chính trị Thái Nguyên nói riêng, chúng tôi xin trao đổi một số nội dung cần quan tâm sau:    
1- Quán triệt và thực hiện tốt quy định hoạt động khoa học, tiếp tục kiến nghị Tỉnh có cơ chế tài chính đáp ứng yêu cầu
Các trường chính trị tỉnh cần quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc quy chế giảng viên, quy chế hoạt động nghiên cứu khoa học ban hành kèm theo Quyết định số 1855/QĐ-HVCTQG ngày 21/4/2016 của Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về việc ban hành bộ quy chế quản lý đào tạo của trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Căn cứ vào tình hình cụ thể của mỗi trường, mỗi địa phương cần cụ thể hóa quy chế hoạt động nghiên cứu khoa học bằng những quy định cụ thể của trường (quy định hoạt động nghiên cứu khoa học, quy định hoạt động nghiên cứu thực tế).
Về cơ chế tài chính, nhìn chung mức chi trả, hỗ trợ cho mỗi công trình khoa học cấp trường, cấp khoa, bài viết trên Trang thông tin điện tử, Thông tin Lý luận và thực tiễn, bài hội thảo như hiện nay là chưa tương xứng với công sức, trí tuệ của giảng viên. Để có được một công trình khoa học, tác giả phải xây dựng ý tưởng, triển khai đề cương, tìm tài liệu, viết và hoàn thiện đề tài, bảo vệ trước hội đồng khoa học, đưa ra các giải pháp áp dụng vào thực tiễn... Có thể nói, nghiên cứu khoa học là hoạt động cần đầu tư nhiều công sức và thời gian. Trong thực tế nếu tập trung vào nghiên cứu khoa học, quỹ thời gian dành cho các hoạt động khác của giảng viên sẽ bị ảnh hưởng, trong đó có cả những hoạt động đem lại thu nhập chính đáng cho giảng viên... Vì vậy, Ban Giám hiệu Nhà trường cần tích cực đề nghị Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tạo điều kiện cấp kinh phí hằng năm cho hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế..
2- Đẩy mạnh hợp tác, đa dạng loại hình hoạt động nghiên cứu khoa học, mở rộng phạm vi nghiên cứu thực tế
Hoạt động nghiên cứu khoa học của đa số trường chính trị tỉnh hiện nay chủ yếu tập trung ở các hình thức: Viết đề tài khoa học, viết bài cho Thông tin Lý luận và thực tiễn, viết bài đăng trên Trang thông tin điện tử của trường và viết bài tham gia hội thảo của trường... Hoạt động nghiên cứu thực tế của giảng viên chủ yếu đi theo mô hình khoa, phạm vi chủ yếu đến nghiên cứu thực tế tại các địa phương xã, phường, thị trấn, các đơn vị kinh tế (doanh nghiệp)…
Bên cạnh việc tiếp tục duy trì các hình thức nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế nêu trên các trường nên có kế hoạch, chương trình trao đổi kinh nghiệm với các trường chính trị tỉnh trong cả nước, hợp tác với trường Đại học, Sở Khoa học và Công nghệ, các đơn vị trực thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh...; mời các nhà khoa học hàng đầu của địa phương, của Nhà nước đến trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động nghiên cứu khoa học và hợp tác,.. để tiến tới đề xuất các đề tài khoa học có giá trị làm cơ sở lý luận cho địa phương hoạch định chủ trương, chính sách hoặc tham gia tổng kết thực tiễn ở địa phương.
Về hoạt động nghiên cứu thực tế, cần mở rộng phạm vi nghiên cứu thực tế đến các đơn vị sở, ban, ngành của địa phương và tổ chức đảng, cơ quan chuyên môn của UBND cấp huyện…
3- Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện cho hoạt động nghiên cứu khoa học.
Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển, nhân loại đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đòi hỏi phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế ở trường chính trị phải được trang bị đầy đủ và từng bước hiện đại.